De Procedure, Harry Mulisch

Samenvatting

Het boek bestaat uit drie delen: Het Spreken, De Zegsman en Het Gesprek (alle titels hebben met elkaar te maken). Alle drie de delen hebben een eigen motto, waarbij het eerste een passage is uit de Metamorphosen: Dat het slechts kunst was, was verborgen door kunst.

Het eerste hoofdstuk van het eerste deel gaat over het ontstaan van het Hebreeuws. Het wordt daar beschreven als de grondslag van de schepping. Zo wordt er verteld dat de taal, letters, en alle combinaties daarvan de Schepping is. Daarnaast wordt er ook beschreven hoe de eerste mens is gemaakt uit klei.

In het tweede hoofdstuk gaat het over Victor Werker, de hoofdpersoon uit het hele boek. Het is hem gelukt om net als bij de schepping een Golem te creëren, gemaakt uit dode materie.

Het derde hoofdstuk gaat over rabbijn Löw, die het ook voor elkaar gekregen heeft een golem te scheppen, maar wiens schoonzoon daarop wel vermoord wordt…

Vanaf het vierde hoofdstuk gaat het weer over Victor Werker, waarbij in hoofdstuk vier de geboorte beschreven wordt.

Deel twee: de tranen van de dood … de maden van kristal

Vanaf hier blikt Victor terug op zijn leven, door middel van brieven naar zijn ex Clara, maar ook naar hun doodgeboren kindje, Aurora. In deel twee vertelt Victor over zijn carrière, en hoe hij het voor elkaar gekregen heeft om een golem te creëren. Deze schepping heeft hem een carrière gegeven, waarbij hij de hele wereld over trekt voor lezingen enz… Ook vertelt hij over een jaloerse collega, genaamd Brock, van wie hij (waarschijnlijk) anonieme telefoontjes krijgt. In die tijd was hij ook van plan een boek te gaan schrijven, genoemd naar Aurora. Later schrijft hij een brief vanuit Egypte, waar hij ook vertelt over Aurora’s dood. Toen zij geboren werd, is Victor gevlucht, omdat ze dood was. Clara kon hem dat niet vergeven, waardoor ze uit elkaar gegaan zijn.

 

Deel drie: Iemand moest … hem overleven.

Het gaat weer verder met Victor, ditmaal in de tegenwoordige tijd. Victor ontmoet een drieling, aan wie hij ook de kwestie met Clara voorlegt. Daarna zit hij helemaal te twijfelen: moet hij haar bellen of niet? Uiteindelijk gaat hij maar slapen, maar hij komt wel in een vreemde droom terecht, over een sfinx. Hij besluit Clara te bellen, maar ontvangt een ander gesprek, waar een moord wordt beraamd. De politie wil niet luisteren als hij dit aangeeft, dus gaat hij zelf op zoek. Tijdens zijn zoektocht komt hij een bekende tegen, die hem uitnodigt om een tv-uitzending bij te wonen. Tijdens deze avond wordt hij ineens uitgeroepen tot kunstenaar van de eeuw. Hij gaat geheel verward weer naar huis, maar als hij de babykamer van Aurora open wil doen, wordt er aangebeld. Een aantal mannen komen binnen en vermoorden Werker. Hij beseft op het laatste moment hoe de dood werkt. Ook dat geheim heeft hij ontrafeld…

Mijn mening

Dit boek heeft mij doen verbazen: Ik had werkelijk waar geen idee waar ik aan begon, maar ik had uiteindelijk allesbehalve spijt van het lezen van dit boek. Het klopte allemaal, heel veel dingen hadden een betekenis; zelfs de titels van de hoofdstukken klopten met de rest van het verhaal. De opbouw vond ik heel goed bedacht. Op het begin vroeg ik echt af in welk verhaal ik terecht was gekomen. Ik las allemaal dingen die te maken hadden met het Hebreeuws, en met de schepping van de aarde. Vanaf dat punt werd een ander persoon belicht, die eenzelfde Procedure beging. Pas na deze persoon begon het met de hoofdpersoon. Victor’s leven begon als een leven zoals iedereen het zou kunnen overkomen, maar vanaf toen snapte ik ineens wat de eerste twee verhalen te maken hadden met die van Victor. Victor begon dezelfde Procedure, het scheppen van leven, maar daarentegen was hij niet op de hoogte van de regel: Wanneer men een leven schept, wordt er ook een leven genomen. In het eerste verhaal was dit niet mogelijk, omdat er nog geen levend wezen aanwezig was. In het tweede verhaal werd niet het leven van de schepper genomen, maar die van een naaste van hem. In het geval van Victor was hijzelf de dupe. Vanaf dat moment begreep ik nogmaals waarom dit boek De Procedure heet. Naast het feit dat er allemaal verbindingen in het verhaal zaten, vond ik het ook leuk door de wetenschappelijke inhoud. Ik heb daadwerkelijk iets geleerd van dit boek, en Mulisch weet het allemaal zo te schrijven alsof hij de wetenschapper is die de golem geschapen heeft. Vanwege zijn schrijfstijl bleef ik lezen, en maar lezen, en maar lezen… Hij heeft me oprecht doen verbluffen, en daarom wil ik ook wel zeggen dat dit het beste boek was die ik tot nu toe gelezen heb! Wie weet, als ik het boek nog beter gelezen had, dat ik nog meer verbindingen zou hebben gevonden. Ik had aan het begin nooit gedacht dat het zo doordacht zou zijn. Ik heb hiervoor nog nooit een boek als deze gelezen; dit was ook het eerste boek van Mulisch.